Τα λίπη αποτελούν μία μεγάλη ανομοιογενή ομάδα θρεπτικών ουσιών που έχουν κοινά χαρακτηριστικά όπως ότι είναι ουσίες αδιάλυτες στο νερό κι αναλύονται σε οργανικά διαλύματα. Από άποψη θρεπτικής αξίας τα λίπη αποτελούν την πλουσιότερη πηγή ενέργειας στη φύση (1 γραμμάριο λίπους αποδίδει 9 - 9,3 kcal ή περίπου 38 joule).
ΕΙΔΗ ΛΙΠΩΝ
Tα λίπη είναι τριών ειδών - τα κορεσμένα λιπαρά οξέα, τα ακόρεστα λίπη και τα ακόρεστα λιπαρά οξέα. Τα κορεσμένα λιπαρά προέρχονται κυρίως από ζωικές τροφές ενώ τα πολυακόρεστα βρίσκονται μόνο στα φυτικά τρόφιμα. Ένα τέταρτο είδος «λίπους» αποτελούν τα υποκατάστατα λίπους (όπως π.χ. το Ολέστρα) τα οποία έχουν την ίδια χημική δομή με τα άλλα είδη λίπους αλλά δεν αφομοιώνονται από τον οργανισμό, αποβάλλονται άπεπτα κι ως εκ τούτου δεν έχουν θερμιδογόνα απόδοση.
ΠΕΨΗ ΛΙΠΩΝ ΚΑΙ ΘΕΡΜΙΔΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ
Τα λίπη διέρχονται αναλλοίωτα από το στόμα και το στομάχι και διασπώνται στο έντερο με την επίδραση διαφόρων ενζύμων τα οποία εκκρίνονται από το πάγκρεας. Από τη διάσπασή τους προκύπτουν γλυκερίνη κι οξέα που απορροφώνται από τα εντερικά τοιχώματα. Ένα γραμμάριο λίπους όταν "καεί" αποδίδει 9-9,3 περίπου θερμίδες ενώ η αντίστοιχη ποσότητα πρωτεϊνών ή υδατανθράκων μόνον 4,1 θερμίδες.
ΕΠΙΛΟΓΗ ΛΙΠΑΡΩΝ ΤΡΟΦΩΝ
Η κυριότερη λιπαρή τροφή για τον σύγχρονο άνθρωπο είναι το ωμό ελαιόλαδο.. Ο τρόπος και το είδος του μεταβολισμού των κάθε είδους λιπών τα κάνει ή όχι κατάλληλα για τη διατροφή και την υγεία μας. Οι υψηλές συγκεντρώσεις κορεσμένων λιπών, για παράδειγμα, αυξάνουν τη χοληστερίνη και τη συγκέντρωση λίπους στο σώμα. Για να προστατέψουμε την υγεία μας πρέπει να περιορίσουμε δραστικά τα κορεσμένα λίπη, μειώνοντας τις ζωικές τροφές που καταναλώνουμε (κρόκους, ορατά λίπη κρέατος, παχιά τυριά, κ.λπ). Η προτίμησή μας πρέπει να στραφεί σε τροφές με σχετικά χαμηλή λιπαρά όπως τα αποβουτυρωμένα προϊόντα αλλά και το ψάρι που περιέχει ένα είδος λιπαρών οξέων που θεωρείται πολύτιμο για τον οργανισμό (Ωμέγα 3 και Ωμέγα 6). Η μείωση της πρόσληψης λιπών θα πρέπει να αντισταθμιστεί με την ανάλογη αύξηση των άπεπτων διαιτητικών ινών και κυρίως με δημητριακά και ψωμί ολικής άλεσης.
ΧΟΛΗΣΤΕΡΙΝΗ ΚΑΙ ΤΡΙΓΛΥΚΕΡΙΔΙΑ
Οι λιποπρωτεϊνες με τις οποίες είναι ενωμένη η χοληστερίνη καθορίζουν την επίδρασή της στα αγγεία: Όσο περισσότερο υψηλά είναι τα επίπεδα της “κακής” (LDL) χοληστερίνης, τόσο μεγαλύτεροι είναι και οι καρδιαγγειακοί κίνδυνοι. Τα τριγλυκερίδια, όπως και η χοληστερίνη, είναι μία μορφή λίπους. Αποτελείται από ένα μόριο γλυκερίνης και τρία μόρια λιπαρών οξέων κι είναι το βασικό λιπώδες μόριο από το οποίο γίνεται η έκλυση αλλά και η αποθήκευση λιπαρών οξέων. Η αυξημένη ποσότητα τριγλυκεριδίων έχει ως συνέπεια την αύξηση της απορρόφησης της χοληστερίνης που προέρχεται από τις τροφές αλλά και την αύξηση της παραγωγής της στο συκώτι. Αν η χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνες (LDL) είναι πάνω από 140-150 και οι υψηλής πυκνότητας (HDL) μικρότερη από 45 τότε, άσχετα από το ολικό επίπεδο χοληστερίνης, απαιτείται ειδική διατροφική αγωγή με χαμηλά ποσοστά ζωικών τροφών, χοληστερίνης και γενικά λιπών και παράλληλη αύξηση της λήψης φυτικών ινών. Η αυξημένη χοληστερίνη εναποτίθεται μαζί με ασβέστιο κι άλλες ουσίες, στο τοίχωμα των αγγείων, προκαλώντας σκλήρυνσή τους και μείωση της διαμέτρου τους. Αν το αγγείο αποφραχτεί με αυτόν τον τρόπο, τότε η περιοχή η οποία αιματώνεται από αυτό το αγγείο παύει να αιματώνεται, δηλαδή να τρέφεται, να οξυγονώνεται και να "αποτοξινώνεται", και νεκρώνει!
