Μπορεί η άσκηση να βελτιώσει αυτοέλεγχο, μνήμη και ευελιξία σε παιδιά και εφήβους με παχυσαρκία ή υπέρβαρα;

Eπιμέλεια Άρθρου :  Ανδρέας Σταμάτης

Το βασικό μήνυμα

Η άσκηση βελτιώνει τρία κομμάτια της σκέψης:

• Αυτοέλεγχο (inhibitory control)
• Μνήμη εργασίας
• Γνωστική ευελιξία

Η προσοχή δεν βελτιώθηκε σημαντικά.

Τι είδους άσκηση «μετράει» περισσότερο

• Σταθερό πρόγραμμα (πολλές εβδομάδες) > «μια και έξω» προπόνηση
  Και τα δύο βοηθούν τον αυτοέλεγχο, αλλά τα προγράμματα διάρκειας (≥8 εβδομάδες) έχουν πιο καθαρό όφελος.
• Ένταση: και μέτρια και υψηλή ένταση έδειξαν παρόμοιο όφελος στον αυτοέλεγχο.
• Είδος κίνησης:
  • «Ανοιχτές» δεξιότητες (π.χ. μπάσκετ, πινγκ-πονγκ, ομαδικά παιχνίδια) είχαν μεγαλύτερο όφελος.
  • «Κλειστές» δεξιότητες (π.χ. τρέξιμο, σχοινάκι) είχαν μικρότερο όφελος.
• Ηλικία: στα παιδιά <12 ετών το κέρδος στον αυτοέλεγχο ήταν πιο έντονο.

Σημείωση ορισμών

• Ανοιχτές δεξιότητες: η επόμενη κίνηση εξαρτάται από το περιβάλλον (π.χ. αντίπαλος, μπάλα).
• Κλειστές δεξιότητες: σταθερό περιβάλλον, ξέρεις από πριν τι θα κάνεις (π.χ. τρέξιμο).

Πώς να το κάνεις πράξη

• Διάρκεια: στόχευσε σε τουλάχιστον 8 εβδομάδες συνεχόμενης άσκησης.
• Ποικιλία μέσα στην εβδομάδα:
  • 2–3 προπονήσεις με κλειστές δεξιότητες (π.χ. τρέξιμο, σχοινάκι).
  • 1–2 συνεδρίες με ανοιχτές δεξιότητες (π.χ. μπάσκετ, ομαδικό παιχνίδι).
• Ένταση: μέτρια ή υψηλή, και οι δύο δούλεψαν. Διάλεξε αυτή που μπορεί να τηρείται σταθερά.
• Γρήγορο «σπρώξιμο»: πριν από απαιτητική νοητική δουλειά (π.χ. διάβασμα για ένα διαγώνισμα), μια οξεία συνεδρία (~30 λεπτά) μπορεί να βοηθήσει, αλλά δεν αντικαθιστά το σταθερό πρόγραμμα.

Πόσο «σίγουρα» είναι τα ευρήματα;

• Μέτρια ποιότητα αποδείξεων για τον αυτοέλεγχο.
• Χαμηλή ποιότητα αποδείξεων για μνήμη εργασίας, γνωστική ευελιξία και προσοχή.
• Χρειάζονται περισσότερα δεδομένα για πιο σίγουρα συμπεράσματα.

Τι να κρατήσεις

Τα παραπάνω βασίζονται σε μελέτες που αφορούν σε υπέρβαρα παιδιά ή με παχυσαρκία.
Για ενήλικες, τα ευρήματα δείχνουν την κατεύθυνση: σταθερότητα + ποικιλία στην άσκηση. Δεν μπορούν όμως να εφαρμοστούν αυτούσια.

Συνοψίζοντας: Η άσκηση, ειδικά όταν γίνεται συστηματικά και με ποικιλία, φαίνεται να «ακονίζει» το μυαλό, ενισχύοντας τον αυτοέλεγχο και άλλες βασικές γνωστικές λειτουργίες.

Ποιος είναι ο Ανδρέας;